Het menselijk vernuft

We hadden een nieuwe Tomtom. Wat een fantastische uitvinding. Begin jaren negentig (van de vorige eeuw zie je er steeds vaker bij staan) verschenen de eerste landkaarten voor de PC. Op het geavanceerde groene scherm kon je begin- en eindpunt opgeven. Niet met de muis natuurlijk, maar gewoon door te typen. Dan rekende het programma uit hoe je het beste kon rijden. De route printte je.

Dat was al geweldig, maar er moet iemand geweest zijn die vroeg waarom we die pc niet in de auto zetten.
“Dan heb je geen stroom.”
“Van de sigarettenaansteker.”
“En dan ga jij zitten rijden met een toetsenbord op schoot?”
“Nee, dat hoeft helemaal niet. Gewoon met het beeldscherm op het dashboard, zodat je kan volgen waar je bent.”
“En wie zet dan dat pijltje: ‘Hier ben ik’?”
“Met een satelietverbinding!”
“Ja, hè hè. En dan zeker een stem die de weg wijst. Hahahahaha!”
“Heel goed. Nou denk je tenminste mee!”

We reden naar Drenthe. Over de jodenvervolging zullen we het maar niet hebben. Het was een organisatorische prestatie van jewelste, maar niet bepaald een positief voorbeeld van het menselijke vernuft. Maar naast het voormalige kamp Westerbork staat een radiosterrenwacht. Een stuk of dertien veertien enorme schotels op een rij van wel drie kilometer lang. Er worden continu opnames van de sterrenhemel gemaakt en door de draaiing van de aarde wordt zo een oneindige strook van drie kilometer breed onderzocht. Hoe krijgen ze het verzonnen!

En in Franeker, na het volgende ritje onder leiding van een geduldige vrouwenstem, bouwde Eise Eisinga in zeven jaar tijd een planetarium: een slingeruurwerk dat precies de banen en de omloopsnelheid van de planeten om de zon, de maan om de aarde en de sterrenstelsels om ons zonnestelsel laat zien.

Andere voorbeelden op onze route:

• Het IJsselmeer is ingedamd met de afsluitdijk van Dr. Lely, die miljoenen manuren liet investeren in een grotesk megalomaan plan dat niettemin is geslaagd.
• In Holland werd de Beemster al in de 17e eeuw door ene meneer Leeghwater drooggelegd, een bijnaam overigens, die zo voor vele eeuwen een internationaal erkend wereldwonder op zijn naam schreef.
• De kust is beveiligd door de Deltawerken met onder andere een halfdoorlatende dam als Oosterscheldekering zoals we leerden bij het bezoek aan werkeiland Neeltje Jans.

Het enige wat in Nederland nog door niemand is bedacht, is de mogelijkheid spoorwegen en andere verkeerswegen op verschillende hoogten aan te leggen. In vrijwel ieder centrum in Nederlandse steden en dorpen zijn bij en rondom het NS-station spoorwegovergangen met knipperlichten, bellen en spoorbomen te vinden. Gelukkig is er nu bij één iemand een lichtje opgegaan. Het hoeft zo niet. Het kan met een tunneltje. Wat een uitvinding!